شهر یئری مشگین شهر | شهر انسان‌های بدون دهان

بازدید از جاذبه‌های تاریخی می‌تواند مهیج و در عین حال آرامش‌بخش باشد. آشنایی با گوشه‌ای از تاریخ سرزمین مادری و دانستن درباره مردمانی که روزگاری بسیار دور در این نقطه زندگی می‌کردند، بسیار هیجان‌انگیز است. همچنین تماشای سکون و پایداری جاذبه‌های تاریخی در گذر از تلاطم‌های دوره‌های مختلف، می‌تواند آرامشی لطیف به انسان منتقل کند. در این مطلب از مجله گردشگری ره بال آسمان، راهی استان اردبیل و مشگین شهر می‌شویم تا یکی دیگر از جاذبه‌های باستانی ایران را نظاره‌گر باشیم. مقصد ما شهر یئری در حوالی روستای پیرازمیان است.

شهر یئری کجاست؟

شهر یئری از جاهای دیدنی مشگین شهر در استان اردبیل است و یک شهر باستانی محسوب می‌شود. این شهر باستانی در نزدیکی روستای پیرازمیان جا خوش کرده است. فاصله شهر یئری تا مشگین شهر در حدود 40 کیلومتر و تا اردبیل ۷۰ کیلومتر است. این محوطه باستانی در شمال شرق مشگین شهر واقع شده است. محوطه باستانی یری در شمال غرب اردبیل و در همسایگی رود قره سو روی نقشه دیده می‌شود. لاهرود اردبیل در 16کیلومتری جنوب غرب شهر یئری واقع شده است و روستای ارجق نیز در جنوب غربی محوطه باستانی یری روی نقشه دیده می‌شود. مسافت بین این دو نقطه در حدود 13 کیلومتر است.

آشنایی با شهر یئری

محوطه باستانی یری با مساحت 400هکتاری از جاهای دیدنی اردبیل در شمال غرب ایران است. شهر یری مجموعه‌ای از 280 سنگ‌افراشت‌های عجیب و غریب و جذابی است که هر گردشگری را محو خود خواهد کرد. این سنگ‌افراشت‌‎ها شمایل انسان بدون دهان و با استایل دست به سینه و شمشیر به دست دارند و ارتفاع بعضی از آن‌ها از دو متر هم بیشتر می‌شود. از بین تمام این مجسمه‌ها با ظاهر انسان، فقط یک مجسمه زن وجود دارد که دهان روی صورت آن دیده می‌شود.

این شهر باستانی شامل سه بخش قلعه نظامی، معبد و قوشا تپه است و این منطقه باستانی به دلیل ارزش و قدمت زیادی که دارد در فهرست آثار ملی کشور ثبت شده است. قدمت قلعه نظامی و معبد شهر یئری با 1450 سال پیش از میلاد برابری می‌کند. همچنین عمر قوشاتپه را می‌توان به 7 هزار سال پیش از میلاد نسبت داد. نمونه‌ای سنگ‌افراشت‌های این منطقه در ترکیه و آذربایجان نیز مشاهده شده است. شهری یری از میراث ارزشمند تاریخ باستانی ایران است که متأسفانه در حال حاضر رو به تخریب و فرسایش گذاشته است.

تاریخچه شهر یئری

معبدهای شهر یری و نگهبانان سنگی آن این منطقه را به سرزمینی مرموز تبدیل کرده‌اند. این شهر با معماری سنگی و باستانی، غارها و دیواره‌های عظیم، در پناه سربازان سنگی و شمشیربه‌دست بی‌دهان قرار گرفته‌اند. «چارلز برنی» باستان‌شناسی انگلیسی است که برای اولین‌بار در این شهر تاریخی کاوش‌های بسیاری انجام داد.

• قبرهای شهر یری

قبرهایی متعلق به عصر آهن در کاوش‌های باستان‌شناسان کشف شده است و همچنین نشانه‌هایی از دوره مس سنگی به دست آمده است. این نشانه‌ها شامل سفال‌هایی با نقش و نگارهایی شبیه به سبد بوده‌اند و در میان آن‌ها تعدادی سفال به شکل دولایه و ترمیم شده نیز یافت شده است. همه این یافته‌ها قدمت محوطه باستانی یری را به 3500 سال پیش از عصر آهن ارتباط می‌دهند.

• معابد شهر یری

اما کاوش‌های شهر یئری به این نقطه ختم نشده و محققان توانستند نشانه‌هایی از وجود معبد نیز در این شهر پیدا کنند. این معبدها در زیر دیوار قلعه قرار داشته‌اند. عبادتگاه این شهر مملو از سنگ‌افراشت‌هایی با شمایل انسان و بدون دهان است. این سربازان با شمشیرهایی در دست، حافظ مردم بوده‌اند.

در کاوش‌های بعدی بقایای شهری متروک و قدیمی‌تر در داخل قلعه کشف شد و تعدادی سفال متعلق به پیش از عصر آهن نیز از دیگر یافته‌های این نقطه از شهر یری بوده است. در کاوش‌های بعدی رد خاکستر درون قلعه دیده شد و این کشف به‌آتش‌کشیدن قلعه در دوره «اورارتوییان» و متروک‌شدن آن در همین دوره را گواهی داد. از دیگر یافته‌های محوطه باستانی یری در حین کاوش‌های بعدی، علاوه بر سفال می‌توان به دکمه‌های تزئینی، پلاک طلا، آویزهای زرین و… اشاره کرد.

شهر یئری رو به نابودی

بسیاری به غارت شهر یئری پیش از کشف آن توسط کارشناسان باور دارند. علاوه بر غارت و رفتارهای مخرب انسانی، روند طبیعت نیز کمر به نابودی محوطه باستانی یری بسته است و گفته می‌شود آنچه امروز ما به‌عنوان شهر یری می‌شناسیم، فقط 20درصد از کل مجموعه است. با وجود ارزش زیاد این منطقه از منظر تاریخ باستان‌شناسی، آنچنان برای حفظ آن تلاش نشده است. امیدواریم که سازمان میراث فرهنگی، بیش از گذشته برای حفظ شهر یئری تلاش کند تا بتوانیم آن را برای آیندگان حفظ کنیم.

بهترین زمان بازدید از شهر یئری

اواسط بهار تا اواخر تابستان بهترین زمان سفر به اردبیل و مشگین شهر است. آب‌وهوای مناسب این فصول برای بازدید از جاهای دیدنی مشگین شهر و اردبیل از جمله شهر یری بسیار مناسب است.

دیگر جاهای دیدنی مشگین شهر و فاصله آن‌ها تا شهر یری

• کوه سبلان 50 کیلومتر؛
• چشمه قوتورسویی 40 کیلومتر؛
• چشمه آبگرم اوکوزداغ 100 کیلومتر؛
• آبشار گورگور 111 کیلومتر؛
• پارک جنگلی خیاوچای 36 کیلومتر؛
• آبشار شابیل 40 کیلومتر؛
• تالاب جیران گلی 77 کیلومتر؛
• پل معلق مشگین شهر 40 کیلومتر.

مسیر دسترسی به محوطه باستانی یری

جاده اردبیل به مشگین شهر شما را به شهر یری می‌رساند. بعد از رسیدن به اردیبل، وارد جاده منتهی به مشگین شهر شوید. بعد از آنکه تقریباً 60 کیلومتر را پشت سر گذاشتید، به ورودی جاده روستای پیرازمیان می‌رسید. بعد از گذر از روستای پیرازمیان، وارد جاده شهر یئری شوید تا در نهایت به خود شهر برسید. مدت زمان راندن از ورودی جاده پیرازمیان تا لحظه رسیدن به محوطه باستانی یری، حدود 15 دقیقه و حدود 4 کیلومتر است.

امیدواریم که از سفرتان به مشگین شهر لذت ببرید و بازدید از شهر باستانی یئری را هرگز از دست ندهید. این شهر یکی دیگر از نشانه‌های هویت تاریخی ایران است و باید درباره آن بیشتر بدانید. برای آشنایی با دیگر جاذبه‌های تاریخی ایران، مجله گردشگری ره بال آسمان را دنبال کنید.